سردار سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی علاوه بر جایگاه ممتاز نظامی و فرماندهی خود، شخصیتی فرهیخته و فرهنگدوست بود بهطوری که آثار هنری و ادبی جریان انقلاب اسلامی را دنبال میکرد و در همین راستا چندین کتاب را برای مطالعه توصیه کرده است.
«شاخصههای مکتب شهید سلیمانی» عنوان کتابی است که حجتالاسلام علی شیرازی آنرا در ۱۳۱ صفحه در تبیین مکتب حاج قاسم به رشته تحریر درآورده است.
نویسنده در این کتاب که توسط انتشارات خط مقدم روانه بازار نشر شده است پس از نگارش مقدمهای؛ توحید، عشق به اسلام ناب محمدی صلی الله علیه و آله، ارادت به اهل بیت علیهم السلام، معنویت، دنیاگریزی، تلفیق معنویت و سیاست، پایبندی به تکالیف شرعی، عقلانیت، اعتقاد صادقانه به نقش مردم، پاسداری از ارزشها و عدالت اجتماعی، جاذبه و دافعه، دشمنشناسی، نگاه جهانی، مقاومت و ایستادگی، عشق به کتاب و مطالعه و جاننثاری و روحیه شهادت طلبی را بهعنوان شاخصهای مکتب شهید سلیمانی معرفی کرده است.
عشق به کتاب و مطالعه
این عشق، یکی از امتیازات بارز انسان است. امام خامنهای در ۱۴ خرداد ۱۳۷۸ فرمودهاند: «اغلب آن صفاتی که در زمامداران عالم، مایه امتیاز آنها میشد، تا آنجایی که من بررسی کردهام و به ذهنم رسیده است، ما در امام مجتمع میدیدیم. او هم عاقل بود، هم دور اندیش بود، هم محتاط بود، هم دشمن شناس بود، هم به دوست اعتماد میکرد، و هم ضربهای را که به دشمن وارد میکرد، قاطع وارد میکرد.
همه صفات و خصوصیاتی که برای یک انسان لازم است تا بتواند در چنین جایگاه حساس و خطیری انجام وظیفه کند و خدا و وجدان خود را راضی نماید در این مرد جمع بود.»
معظمله معتقدند امام خمینی(ره)، مظهر نوآوری علمی و تبحر در فقه و اصول بود. در قم، درس فلسفهی او، درس اول فلسفه بوده است. این مرد، معلم اخلاق هم بوده است. امام، فکر ولایت فقیه را با توجه به آفاق جدید و عظیمی که دنیای امروز و مکتبهای امروز دارند تدوین کرد و آن را ریشه دار و مستحکم و مستدل ساخت. ایشان، اهل نوشتن و مطالعه بود.
امام خامنهای میفرمایند: معمار انقلاب اسلامی تاریخ نهضتهای گذشته را به دقت مطالعه و آن را مورد بررسی قرار داده بود و از این تجربیات برای حفظ انقلاب استفاده میکرد.
آقای مجید زمانپور در کتاب ماجراهای کتاب و کتابخوانی امام خمینی مینویسد: دوستان آقا میگویند مکرر اتفاق میافتاد که صبح تا ظهر خدمت ایشان در اتاق می نشستیم و آقا مشغول مطالعه بود و یک کلمه حرف نمیزد ... مطالعه را دوست داشت و به قدری مطالعه میکرد که چشمش خسته میشد. گاهی ۶ ساعت پیدرپی مطالعه میکرد.
در لوح و قلم شاهد آثار کتاب است
سر منزل مقصود گوهر بار کتاب است
تاریخ اگر ثبت شده در صفحه ایام
تصویر رخش درخور گفتار کتاب است
رب ازلی نور جلی برقلم آموخت
بنویس که این دفتر پربار کتاب است
در عرش، قلم، قامت خود تا که بیاراست
بر سجده سرآورد که دلدار، کتاب است
حجتالاسلام سید محمود دعایی در سال ۱۳۸۷ گفته است: امام اهل مطالعه بودند و به مطالعه کتاب علاقه بسیار داشتند. امام خمینی (ره) در ۲۸ شهریور ۱۳۶۷ نوشتهاند: زندگی زیر چتر علم و آگاهی، آنقدر شیرین، و انس با کتاب و قلم و اندوختهها، آنقدر خاطره آفرین و پایدار است که همهی تلخی ها و ناکامی های دیگر را از یاد میبرد.
در مکتب شهید سلیمانی نیز با تأسی به امام بزرگوار، کتابخوانی، یکی از دغدغههای مهم به حساب میآید. سردار، خود اهل مطالعه و ترویج کتابخوانی بود. وی مرتب و منظم کتابهای تاریخی، اخلاقی، دینی و تفسیری و کتابهای حوزه تاریخ شفاهی جنگ را میخواند و با یادداشتها و تقریظ هایش گاه باعث معرفی و رونق فروش این آثار و مطالعه آن کتابها می شد.
یادداشت بر کتابهای رادیو، گردان ۴۰۹، من زندهام، وقتی مهتاب گم شد و کتابهای کنگره شهدای استانهای کرمان، سیستان و بلوچستان و هرمزگان نمونه از عشق و سردار سلیمانی به کتاب و کتابخوانی است.
آن سردار بزرگوار در نامهای به محمدرضا بایرامی نویسنده کتاب «سه گانهای برای یگانه» داستان زندگی شهید علی محمدپور مینویسد: من این شهیدی را که دربارهاش نوشتهای را از سالیان سال پیش میشناسم، با هم بزرگ شدهایم، با هم به جنگ رفتهایم، با هم در منطقه بودهایم و با هم در عملیات شرکت کردیم. من شب تا صبح نشستم و کتاب تو را خواندم و گریه کردم و گریه کردم. من دست شما را میبوسم، اما شهدای ما خودشان به اندازه کافی بزرگ هستند لازم نیست در موردشان اغراق کنیم.
آقای محسن مومنی شریف رئیس سابق حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی میگوید: سردار سلیمانی اهمیت روایت شهیدان در قالب کتاب را ۲۵ سال پیش فهمیدند و پای کار ایستادند تا کتابی برای دوستان شهیدشان نوشته شود... حاج قاسم کتاب خاطرات شهید علی خوش لفظ را خوانده بود و تعریف میکرد که این کتاب را زمانی می خواندم که از بغداد به اقلیم کردستان میرفتم و حال خوبی داشتم؛ یعنی سردار ما در این شرایط هم کتاب میخواند.
سردار سلیمانی گفت: این کتاب الغارات را که قدیمی ترین کتاب شیعه است، بخوانید. حتما بخوانید! مقتل کامل است. اگر آن را بخوانید، امروز برای این حکومتی که در استمرار حکومت علی بن ابی طالب هست، آگاهانه تر و بدون تعصبات فردی و حزبی نگاه میکنیم، نظر می دهیم و دفاع میکنیم.
ایشان در هفته بسیج ۱۳۹۷ در سخنرانی خود میگوید من خواهش میکنم کتابهایی را که حول دورهی چهار سالهی حکومت امیرالمومنین نوشته شده را بخوانید، خیلی خوب است این کتابها را بخوانیم تا حرفها، فرمایشات و بیانات ایشان را بشنویم و ببینیم. من کتاب کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی نوشته آقای دوانی را که کتاب قطور اما مهم است را به شما معرفی میکنم.
مرحوم آقای علی دوانی، پدر نویسنده که تاریخنگار و تاریخنویسی مهمی بود برایش مقدمه خیلی مهمی نوشته است. من این کتاب را با دقت خواندم، کتابهای دیگری هم در این موضوع مطالعه کردهام. چرا می گویند بخوانید؟ چون در جریان مهم آفتهای مهم هم به وجود میآید که اگر از آن آفتهای مراقبت نشود آن جریان اثرگذار و مهم به دلیل آنکه مورد توجه و طمع است، آسیب خواهد دید.
سردار سلیمانی چنین در هفته دفاع مقدس ۱۳۹۳ در سخنرانی خود میگوید: من توصیه به آنهایی که جنگ را حس کرده اند یا آنهایی که جنگ را حس نکرده اند مطالعه کتابها و نوشته های مربوط به دوران دفاع مقدس است شاید بهترین تاثیرات تربیتی حقیقی در این کتاب وجود داشته باشد. اگر دقت کرده باشید در بین همه کتابهای توصیه شده مقام معظم رهبری ایشان بیشترین تجلیل و توصیه را نسبت به همین کتابهای دفاع مقدس دارند؛ شاید بتوان گفت کمتر کتابی منتشر شده و دست در دسترس ایشان قرار گرفته که ایشان مطالعه نکرده باشند و پیرامون آن تقریظی نداشته باشند، دلیل اصلی آن هم این است که در داخل این نوشتهها حقیقتی وجود دارد که موجب تاثیر و تاثر بسیار بالایی است.
امام خامنهای در ۸ آبان ۱۳۸۷ میفرمایند: «من با اینکه وقت زیادی ندارم بسیاری از کتابهایی را که در باب مسائل دفاع مقدس است نگاه میکنم برای خود من مفید است این کتابها را بخوانید تا بدانید ببینید شرح حال این جوانهای برجسته را بشناسید.»
معظمله در ۲۳ آذر ۱۳۹۰ میفرمایند: «من توصیه میکنم این کتابهای را که درباره شهدا نوشته شده درباره ایثارگران دفاع مقدس نوشته شده و شخصیتهای اینها را تشریح میکند بخوانید هم کتابهای شیرین و کتابهای پرجاذبه است ذهن شما را با مسائل بسیاری آشنا میکند».
آن رهبر فرزانه در ۱۵ مهر ۱۳۹۲ میفرمایند: «این پدیدهها و این فراوردههای تاریخ انقلاب را تاریخ دفاع مقدس را قدر بدانید اینها را باید خیلی قدر دانست بین مردم هم منتشر بشود روایت درست اینهاست این کتابهاست هرچه میتوانید کاری کنید که در دسترس جوانها قرار بگیرد.
سردار سپهبد حاج قاسم سلیمانی با تاسی به امام خمینی (ره) و امام خامنه ای، مروج کتاب بوده است و کتابخوانی دفاع مقدس را علنا تبلیغ میکند. تعدادی از کتابهایی که توسط این شهید بزرگوار به مردم معرفی شده است در ادامه معرفی میشود.
کتاب «من زندهام» خاطرات دوران اسارت خانم معصومه آباد
کتاب «من زنده ام» نوشته «معصومه آباد» است و موضوع آن مربوط به سالهای جنگ و دوران اسارت چهار زن ایرانی با محوریت روایت زندگی نویسنده است. این کتاب در هشت فصل و ۶۳۸ صفحه از سوی انتشارات «بروج» منتشر شده است.
شهید قاسم سلیمانی پس از خواندن کتاب «من زنده ام» دو یادداشت برای معصومه آباد نویسنده این کتاب نوشت.
وی در بخشی از نامه کوتاه اول خود که آن را در بغداد نوشته بود، حس خود را نسبت به این کتاب زیبا بیان کرده و آورده است: «خواهرم، مثل همان برادرهای اسیرت همه جا با تعصب مراقبت میکردم کسی عکس روی جلد کتابت را نبیند. و در تمام کتاب با ناراحتی و استرس بدنبال این بودم که آیا کسی به شما جسارت کرد؟
آخر مجبور شدم روی عکست را با کاغذ بچسبانم تا نامحرمی او را نبیند».
در دومین نامه حاج قاسم که در «نینوا» نوشته شده، با اشاره به رشادتهای معصومه آباد میگوید: «انشاءالله کتابت را به همه زبانها ترجمه میکنم تا همه بدانند زینب بنت رسول الله چگونه بوده است».
«آن بیست و سه نفر» گزارشی از ماجرای ۲۳ نوجوان بسیجی به قلم احمد یوسفزاده
کتاب «آن بیست و سه نفر» اثر احمد یوسفزاده حاوی خاطرات بیست و سه نوجوانان است که توسط ارتش بعث، در عملیات بیت المقدس به اسارت درآمدند و دیکتاتور عراق سعی داشت از این نوجوانان برای ایجاد جنگ روانی علیه ایران استفاده کند.
این کتاب از سوی انتشارات سوره مهر در ۴۰۶ صفحه، قطع رقعی به چاپ شصت و هفتم رسیده است.
سپهبد شهید قاسم سلیمانی پس از خواندن کتاب «آن بیست و سه نفر» نامهای برای احمد یوسفزاده نویسنده کتاب نوشته بود. وی در این نامه با اشاره به اینکه تقریظ و تحسین رهبر معظم انقلاب وی را تشویق به خواندن کتاب کرده است، مینویسد: «پس از قرائت آن به مقامت غبطه خوردم و افسوس، که در کارنامهام یک شب از آن شبها و یک روز از آن روزهای گرفتار در قفس را ندارم. شماها عارفان حقیقی و عابدان به عبودیت رسیدهای هستید که به عرش رسیدید، ایکاش در همان بالا بمانید».
در ادامه این یادداشت آمده است: «وقتی کتابت را خواندم ناخودآگاه صحنه اسارتی در مقابل دیدگانم مجسم شد و بهیاد آن اسیر، بر کتاب این اسیر، اشک ریختم، یاد قهرمان اسارت که اسارت را به اسیری گرفت.
بانوی معظمه خستهای که با مجروحیت دل و جسم، در حالی که سر برادران، برادرزادهها و فرزندان خود را بالای نی جلوی چشم داشت و دهها زن و کودکِ اسیرِ هرروز کتکخورده را در طول هزاران کیلومتر پیاده و یا بر شتر برهنه نشسته، سرپرستی میکرد، در عمق قرارگاه دشمن بر هیبت او شلاق زد و با بیانی که خاطره پدرش علی(ع) را در یادها زنده کرد همانند شمشیر برنده برادرش عباس بر قلب دشمن فرود آورد و با جمله «ما رأیت الّا جمیلا» عرش را گریاند و بشریت را تا ابد متحیر عظمت خود ساخت».
«وقتی مهتاب گم شد» خاطرات شهید جانباز علی خوشلفظ به قلم حمید حسام
کتاب «وقتی مهتاب گم شد» تألیف حمید حسام شرح زندگی سردار شهید علی خوشلفظ است. این کتاب از سوی انتشارات سوره مهر در سیزده فصل و ۶۵۱ صفحه، قطع رقعی به چاپ سی و پنجم رسیده است.
سپهبد شهید سلیمانی در بخشی از یادداشتش درباره این کتاب آورده است: «یکبار همه خاطراتم را به رخم کشیدی. چه زیبا از کسانی حرف زدهای که صدها نفر از آنها را همینگونه از دست دادم و هنوز هر ماه یکی از آنها را تشییع میکنم و رویم نمیشود در تشییع آنها شرکت کنم. ۱۰ روز قبل بهترین آنها را -مراد و حیدر را- از دست دادم، اما خودم نمیروم و نمیمیرم، در حالی که در آرزوی وصل یکی از آن صدها شیر دیروز لهله میزنم و به درد «چه کنم» دچار شدهام. امروز این درد همه وجودم را فراگرفته و تو نمکدانی از نمک را به زخمهایم پاشاندی. تنهای تنهایم».
«رادیو» خاطرات سردار محمدرضا حسنی سعدی
کتاب «رادیو» کتابی از مجموعه گنجینه کتاب در انتشارات نشرگرا، خاطرات خود نوشت سردار آزاده حسنی سعدی، خاطراتی از رزمندگان لشکر ۴۱ ثارالله و برادر دو شهید که در سن ۲۳ سالگی در عملیات آزادسازی خرمشهر به اسارت دشمن بعثی درآمدند را روایت میکند.
در بخشی از تقریظ شهید قاسم سلیمانی بر کتاب «رادیو» آمد است: «این خاطره ارزشمند و تکان دهنده که از یک عملیات سنگین ویژه، هیجان انگیزتر است، نباید به این سادگی پردازش شود. خود بحث رادیو زیباترین داستان خواندنی برای تمام نسلها میتواند باشد، در جایی که اسرا و زندانیان جنگها معمولاً به دنبال سیگار و یا اشیا فراموش دهنده مخدرند، فرزندان روح الله در فکر فهم اندیشه او و تلاش برای ایستادگی روح خدا در مسلک اویند. این اعجاب مذهب و انقلاب است، این تاثیر یک رهبر الهی بر جوانان و نوجوانان در شرایطی تکان دهنده و سخت است».
«گردان ۴۰۹» روایتی از ساعات پیش از عملیات والفجر۱۰ نوشته عبدالرضا مزاری
کتاب «گردان ۴۰۹» نوشته عبدالرضا مزاری، روایتی از حال و هوای رزمندگان قبل از شروع عملیات «والفجر ۱۰» که توسط انتشارات مطیع در ۱۴۴ صفحه منتشر شده است.
شهید سلیمانی در بخشی از یادداشت خود درباره این کتاب با اشاره به اینکه بارها متحیرانه تماشاگر شجاعت و معنویت خطّه شهیدپرور مقاوم سیستان بودم، آورده است: گردان ۴۰۹ و بنیانگذار بسیار پرافتخار و ارزشمند آن شخصیتی دائم قابل افتخاری همچون شهید مخلص میرحسینی عزیز که خود به تنهایی تداعیکنند یک لشکر بود، یل بزرگ سیستانی که همه جوانان کرمانی، سیستان و بلوچستانی و هرمزگانی را در مدرسه خود مشق عشق و ایثار داد و همه به او تأسّی میکردند و در سختیها به او پناه میبردند. مرد زخم دارِ زخمی تمام نبردها آخرین فردی که از صحنه آتش خارج میشد، آن هم با تن چند چاک جراحت».
«سربلند» زندگینامه شهید محسن حججی به قلم محمدعلی جعفری
کتاب «سربلند» به قلم محمدعلی جعفری مستند داستانی از کودکی تا شهادت شهید مدافع حرم محسن حججی است. این اثر مخاطب را با ابعاد مختلف شخصیتی شهید از زاویه دید خانواده، دوستان و همرزمان شهیدش آشنا میکند.
سپهبد شهید قاسم سلیمانی در بخشی از یادداشتی که پس از خواندن کتاب «سربلند» نوشت، آورده است: «سلام بر حججی که حجتی شد در چگونه زیستن و چگونه رفتن. فدای آن گلویی که همچون گلوی امام حسین (ع) بریده شد و سلام بر آن سری که همچون سر مولای شهیدان دفن آن نامشخص و به عرش برده شد».
کتاب «الغارات»، یکی از قدیمیترین متون تاریخی شیعه
شهید پرافتخار حاج قاسم سلیمانی توصیه به خواندن کتاب «الغارات» یکی از قدیمیترین متون تاریخیِ شیعه در گزارش دوران حکومت امام علی(ع) داشت.
الغارات کتابی به زبان عربی، اثر ابواسحاق ابراهیم بن محمد بن سعید بن هلال ثقفی کوفی است. الغارات از کهنترین متون تاریخی شیعه بهحساب میآید. این کتاب حاوی مطالبی گزیده از زندگانی امیرالمؤمنین علی(ع)، حیات عملی، خطبهها، نامهها و سفارشهای حضرت و نیز جنگها و کشمکشها در زمان خلافت امام علی و پس از آن است. از آنجهت که در این اثر به غارتهای معاویه در قلمرو امیرمؤمنان پرداخته شده، به الغارات شهرت یافته است. مؤلف در این اثر از راویان شیعه و سنی بهره برده و از اینرو منبعی غنی را پدید آورده و همواره مورد توجه و استفاده عالمان شیعی بوده است.
در متن منتشر شده توسط وی آمده است: «این کتاب الغارات را که قدیمیترین کتاب شیعه هست بخوانید! حتماً بخوانید! مقتل کامل است. اگر آن را بخوانید، امروز برای این حکومتی که در استمرار حکومت علی بن ابیطالب هست، آگاهانهتر و بدون تعصبات فردی و حزبی نگاه میکنیم، نظر میدهیم و دفاع میکنیم».
فروردین سال ۱۳۹۵ نیز تصویری از حاج قاسم سلیمانی در حال مطالعه در حین پرواز منتشر شد که گوشه کتاب نام نویسنده کلمبیایی گابریل گارسیا مارکز دیده میشد.