[1] ـ سوره آل عمران، آیه 154.
[2] ـ سوره شوری، آیه 11.
[3] ـ سوره بقره، آیه 251.
[4] ـ سوره حج، آیه 40.
[5] ـ نهج‏البلاغه، حکمت 314.
[6] ـ سوره توبه، آیه 123.
[7] ـ الکافی، ج 2، ص 164.
[8] ـ سوره بقره، آیه 179.
[9] ـ سوره انفال، آیه 24.
[10] ـ سوره آل عمران، آیه 169.
[11] ـ سوره بقره، آیه 154.
[12] ـ دیوان شمس تبریزی.
[13] ـ سوره حج، آیه 37.
[14] ـ سوره فاطر، آیه 10.
[15] ـ سوره بقره، آیه 115.
[16] ـ اقبال الاعمال، ص 335.
[17] ـ سوره اعراف،آیه 58.
[18] ـ دیوان شمس تبریزی.
[19] ـ دیوان شمس تبریزی.
[20] ـ همان.
[21] ـ سوره عنکبوت، آیه 69.
[22] ـ سوره نساء، آیات 69 ـ 68.
[23] ـ سوره هود، آیه 56.
[24] ـ سوره فاطر، آیه 43.
[25] ـ سوره احزاب، آیه 23.
[26] ـ سوره نساء، آیه 69.
[27] ـ دیوان شمس تبریزی.
[28] ـ سوره زمر، آیه 63.
[29] ـ دیوان شمس تبریزی.
[30] ـ نهج‏البلاغه، خطبه 23.
[31] ـ صحیفه سجّادیه، دعای 1، ص 28.
[32] ـ اشارات و تنبیهات ابن سینا، نمط نهم.
[33] ـ سوره هود، آیه 7.
[34] ـ دیوان عطار.
[35] ـ دیوان عطار.
[36] ـ دیوان شمس تبریزی.
[37] ـ همان.
[38] ـ دیوان امام خمینی(قدس‌سرّه) ، ص 167.

 

عنوان: پیام به همایش گرامی‏داشت دانشجویان شهید دانشگاه‏های مازندران و گلستان:
تاریخ : 1/12/1383

 
بسم الله الرحمن الرحیم
و ایّاه نستعین
حمد ازلی خدای را سزاست که نصرت مؤمنان را با ﴿وکان حقّاً علینا نصر المؤمنین﴾ [1] به عهده گرفت. تحیّت نامحدود پیامبران الهی، به ویژه حضرت ختمی نبوّت را رواست که منصوران مخصوص پروردگار نصیراند: ﴿لقد سبقت کلمتنا لعبادنا المرسَلین ٭ إنّهم لهم المنصورون﴾.[2] درود بی‏کران اهل بیت عصمت و طهارت، بالاخص حضرت ختمی امامت مهدی موعود(علیهم‌السلام) را بجاست که در نصرت حق و عدل، پیشگام ایثار و نثار بوده و هستند؛ به این ذوات قدسی تولّی داریم و از معاندان آنان تبرّی می‏نماییم.
مقدم فرهیختگان جامعه را که برای گرامی‏داشت دانشجویان شهید دانشگاه‏های محترم مازندران و گلستان عنایت فرموده‏اند، گرامی می‏داریم و از برگزارکنندگان ارجمند این همایش وزین حق شناسی می‏کنیم و از صاحبنظران حوزوی و دانشگاهی که با ایراد مَقالْ یا ارائه مقالت، رسالت علمی این گردهمایی فرهنگی، جهادی را عهده‏دار شدند، ستایش می‏نماییم و ضمن درخواست علوّ منزلتِ شهیدانِ شاهد، مخصوصاً دانشجویانِ مشهود و آرزوی اعتلای مرتبتِ امام شهدا(قدس‌سرّه) از خدای سبحان، توجّه محققّانِ مکتب حیاتْ‏بخشِ شهادت به چند نکته در این پیام وجیز جلب می‏شود.
عنصر حق، مبدأ و بستر آن
یکم. جهان ، انسان و پیوند عالَم و آدم را حق تشکیل می‏دهد و تمام سطح و اضلاع سه گانه مثلّث مزبور با حقیقت منسجم شد و باطل را راهی به ساحت آن نیست: ﴿و ما خلقنا السّمواتِ و الأرض و ما بینهما إلاّ بالحقّ... ﴾.[3] خداوندی که هرگونه حقّ امکانی در صقع ربوبی اوست: ﴿الحقّ من ربّک﴾،[4] در نصرت حق و یاری حق طلبان مستقلّ است: ﴿و کفی بربّک هادیاً و نصیراً﴾ [5] و در انتصار و انتقام از مبطلانِ‏مهاجم مستغنی است: ﴿و لو یشاء الله لانتصر منهم... ﴾ [6] و اگر سالکان کوی شهادت را به دفاع از حریم حق فرا خواند، صبغه آزمون داشته تا آنان به قرب الهی بار یابند: ﴿...و لکن لیبلوا بعضکم ببعض﴾.[7]
دولت حق و جولت باطل
سر انجام جهان شاهد پیروزی انسان‏های حق‏طلب و پیوند حق مدارانه عالَم و آدم و شکستِ مبطلان و گسست هرگونه رابطه باطل در قبال ضابطه حق است: ﴿و إنّ جندنا لهم الغالبون﴾ [8] و اگر چند روزی باطل گرایان به دروغ کامیاب شوند، خزانِ راستین، ناکامی آنها ر ا سریعاً رقم می‏زند:
همه چون از کتابْ فهرستند ٭٭٭٭ جز تو را سوی خویش نفرستند
زین کدو گردَنانِ بی پر و بال ٭٭٭٭ چون کدو زود بالْ و زود زوال[9]
حق، عنصر اصیل هستی انسان
دوم. همان‏طور که ساختار محوری نظام آفرینش حقّ است، عنصر اصیل هستی انسان نیز حق است که به صورت اندیشه صائب و انگیزه صالح متجلّی می‏شود. اجتهاد علمی حوزه و دانشگاه، ضامن صواب اندیشه و جهاد عملی این دو نهادِ وزینْ کفیل صلاح انگیزه است. همای استقلالْ بالهای علم و عدل را آن‏چنان به پرواز در می‏آورد که هیچ آشنایی آرزوی بیرون رفتن از قلمرو میهن اسلامی را در دل نمی‏پروراند و هیچ بیگانه‏ای آزِ ورود خائنانه به این مرز و بوم را در سر جانمی‏دهد. پیام قرآن حکیم در نفوذ ناپذیری جامعه‏ای که در آن دانشِ دینی حاکم است، این است: ﴿و لیجدوا فیکم غلظة﴾. [10]
راز نفوذناپذیری دژ جامعه برین
سرّ تسخیر ناشدنی دژِ چنین جامعه‏برینی، همانا علم مرصوص و عقل رصین آن است، زیرا فرشتگانْ پرهای ملکوتی خود را زیر پای طالبان علوم دینی پهن می‏کنند تا آیین پردرآوردن و پروازکردن را به آنان بیاموزند، تا همانند مرغانِ مهاجرْ، به طمع طعمه به طرف تالاب شرق یا غرب نپرند، بلکه همسان ملائکه از طبیعت به فرا طبیعت عروج کنند که اوج کمال انسانی در پرواز، جهت به فرا جهت است؛ نه از جهت به جهت دیگر که کار پرندگان دانه و دام است و چنین مرغ خاکی، کی به چنان مقام پاکی می‏رسد:
بر چو تو سر گشته این ره کی رسد ٭٭٭٭ مورِ در چَه مانده، بر مَه کی رسد[11]
مسئولیت عالمان و اندیشوران
سوم. همان‏طورکه عالمان و اندیشوران از لحاظ ارج و حرمت برتر از دیگران‏اند، از جهت مسئولیت نیز شاخص‏تر از دیگران‏اند، چون پیام آیه ﴿هل یستوی الذین یعلمون والذین لا یعلمون﴾،[12] ناظر به هر دو بخش یاد شده است. دانش که رزق معنوی خداست، دو مطلب را به همراه دارد؛ یک حیثیّت اجتماعی که به استناد آن، جامعه دانشمندان را تکریم می‏نماید و دیگری حیثیت نظامی و دفاعی در صحنه‏های گونه‏گون که به اعتماد بر آن، جامعه شاهد مبارزات مجاهدانِ نستوه دانشگاهی است.
سر پذیرش قانون دفاع و فرمان جهاد
معرفت خدا، محبّت به دین و پیامبر او و اعتقاد به حیاتِ جاوید پس از مرگ، سهم تعیین کننده‏ای در پذیرشِ قانونِ دفاعْ و قبول فرمان جهادْ و ایمان به آن دارد. امیرمؤمنان حضرت علی بن ابی‏طالب(علیه‌السلام) در باره گروهی از مشتاقان به اصل جهاد و ایثار چنین فرمود: «أین القوم الذین دُعوا إلی الإسلام فقبلوه و قرءوا القرآن فأحکموه و هیجوا إلی الجهاد فولهوا وَلَهَ اللّقاح إلی أولادها و سلبوا السّیوف أغمادها لا یبشّرون بالأحیاء و لا یعزّون عن الموتی».[13] از اشتیاق اینان به جهاد این است که مرگ شهیدانه پلی است بین دنائت طبیعت و کرامت ماورای طبیعت، چنان‏که مولوی در وصف چنین شهیدانی سروده است:
کجایید ای شهیدان خدایی ٭٭٭٭ بلا جویان دشت کربلایی
کجایید ای سبک روحان عاشق ٭٭٭٭ پرنده تر ز مرغان هوایی
کجایید ای ز جان و جا رهیده ٭٭٭٭ کسی مر عقل را گوید کجایی[14]
آری ملحد خود را با مردن پوسیده می‏پندارد و موحّد خویش را از پوست به در آمده!
مواد تدوین هویت دینی
چهارم. هویّت دینی و شناسنامه اسلامی هر کسی با معرفت و محبت او به قرآن و عترت طاهرین(علیهم‌السلام)، تدوین می‏شود. قرآن حکیم خردورزان را به فرزندی حضرت ابراهیم خلیل(علیه‌السلام) فرا خواند: ﴿... ملّة أبیکم إبراهیم... ﴾ [15] و حضرت رسول‏اکرم‏صلی الله علیه و آله و سلم نیز جامعه اسلامی را به فرزندی خود و حضرت علی‏بن‏ابی‏طالب(علیه‌السلام) دعوت نمود: «أنا و علیّ أبوا هذه الاُمة».[16]
فرزندان معنوی سید شهیدان
بنابراین، خردمندانِ دین باور، فرزندان صالح و معنوی رهبران معصوم‏اند و چنین فرزندان خردورزی، وارثِ فضیلت به جا مانده از مورّثانِ معصوم خوداند و اگر شعار رسمی پیروان اهل بیت عصمت(علیهم‌السلام) در مراسم سوگ و ماتم سالار شهیدان حضرت حسین‏بن‏علی(علیهما‌السلام) این است: «... و جعلنا و إیّاکم من الطالبین بثاره»،[17] برای آن خواهد بود که شیعیان ناب، آزادیخواهان اصیل و استقلال طلبان الهی، فرزندان معنوی سیّد شهدایند و خونبهای خون پدر معنوی خود را در مبارزه پیگیر در برابر هر جور و طغیان می‏دانند و در این مسیر از بذل نَفس و نَفیس دریغ نمی‏کنند:
هزار عقل ببندی به هم بدو نرسد ٭٭٭٭ کجا رسد به مه چرخ دست یا پایی[18]
وارثان ائمه کفر و طغوا
همان‏طور که خردمندانِ متدیّنْ فرزندان معنوی امامان معصوم(علیهم‌السلام)اند، جاهلانِ متمرّد نیز وارثان أئمه کفر و طغوایند. پیکار با آنان میراث فخرآور قائدان قیام به حق است، زیرا مستکبران نه تنها ایمان ندارند، بلکه فاقد اَیمان‏اند و کسی که یمین، تعهّد، قطعنامه، توافق و بالاخره هیچ قراردادی را محترم نمی‏شمرد، قابل زندگی مشترک نخواهد بود؛ لذا قرآن کریم سرّ لزوم جهاد با مستعمرانِ مستکبرْ و مستبدّانِ مستحمِر را فقدان اَیمان می‏داند؛ نه نبود ایمان: ﴿فقاتلوا أئمّة الکفر إنّهم لا اَیمان لهم﴾.[19]
مجدداً از همگان، به ویژه برگزار کنندگان این یادواره عظیم، سپاسگزاری می‏نماییم و حفظ نظام و سلامت مقام معظم رهبری و توفیق دولت و ملت را مسئلت داریم. اعتلای روح امام راحل و شهدای گرانقدر، به ویژه دانشجویان شهید را از خداوند منّان درخواست می‏داریم.
والسلام علیکم
جوادی آملی/ اسفند 1383
محرم 1426
 

[1]  ـ سوره روم ، آیه 47.
[2]  ـ سوره صافات، آیات 172 ـ 171.
[3]  ـ سوره حجر، آیه 85.
[4]  ـ سوره بقره، آیه 147.
[5]  ـ سوره‏فرقان، آیه 31.
[6]  ـ سوره محمد، آیه 4.
[7]  ـ همان.
[8]  ـ سوره صافات، آیه 173.
[9]  ـ حدیقة الحقیقه، ص 289.
[10]  ـ سوره توبه، آیه 123.
[11]  ـ منطق الطیر، ص 137.
[12]  ـ سوره زمر، آیه 9.
[13]  ـ نهج البلاغه، خطبه 121.
[14]  ـ دیوان شمس، ص 1017.
[15]  ـ سوره‏حجّ، آیه 78.
[16]  ـ علل الشرایع، ج 1، ص 155؛ بحار الأنوار، ج 16، ص95.
[17]  ـ وسائل الشیعه، ج14، ص509.
[18]  ـ دیوان شمس، ص1161، ش 3079.
[19]  ـ سوره‏توبه، آیه 12.