اشاره: واژه شهید در لغت، به معنای “ گواه ” است. در اصطلاح، این واژه به فردی اطلاق می‌شود که در راه خدمت به دین و دفاع از آن، جان خود را فدا کرده است. دین مبین اسلام برای شهید، مقام و منزلت والایی قائل است، تا جایی که پیامبر اکرم (ص) فرمودند: شهید نخستین کسی است که وارد بهشت می‌شود.
شهادت در نظر امام علی (علیه السلام) محبوبی گمشده است که طالبش تا به آن نرسد، آرام نمی‌گیرد؛ از این رو این انسان بزرگ، وقتی خود در محراب نماز زخم شهادت برمی‌دارد، عاشقانه ندای“ فزت و رب الکعبه ” سر می‌دهد.
در نگاه امام علی (علیه السلام)، مهمترین انگیزه های شهادت طلبی عبارتند از: شوق به لقاءالله، بزرگی روح، دل بریدن از دنیای فانی و دل بستن به حقیقت باقی، اجرای حق و احیای اسلام. انسان عاشق شهادت با چنین انگیزه هایی، هیچ گونه مصلحت اندیشی را تاب نیاورده و شجاعانه در برابر ستم و دورویی می‌ایستد.
مبانی شهادت و فضائل بی شمار آن را در دین مبین اسلام می توان از جهات گوناگون مورد مطالعه قرار داد.