خانه / شهدای گمنام / گمنامی / فضیلت فرد خمول و گمنام در روایات و متون دینی

فضیلت گمنامی در روایات و متون دینی

گمنامى و خمول شعبه‏ایست از زهد و از صفات حسنه مقرّبین مؤمنین و از علائم اهل بهشت است و خدا دوست میدارد صاحب آن را بلکه در روایات است که حقتعالى در مقام منّت بر بعضى از بندگان خود میفرماید که آیا انعام نکردم بتو آیات را و از مردم پوشیده نداشتم آیا نام ترا از میان مردم گم نکردم بلى چه نعمت از این بالاتر که کسى خداى خود را بشناسد و بقلیلى از دنیا قناعت کند و کسى او را نشناسد چون شب در آید بعد از عبادت خود با من و استراحت بخوابد و چون روز شود بخاطر جمع بشغل خود رو آورد...
نزهة النواظر فی ترجمة معدن الجواهر، ص 137
 
 
پیغمبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله و سلّم
خدا را با چیزى برتر از عقل نمى‏توان عبادت کرد، مؤمن تا ده صفت نداشته باشد خردمند نیست:
مردم به خیرش امیدوار، و از شرش در امان باشند، کار نیک دیگران را زیاد شمارد ولو کم باشد، کار نیک خود را کم شمارد ولو زیاد باشد، در همه‏ى عمر از تحصیل علم خسته نشود، و از انجام حوائج مراجعین بستوه نیاید، گمنامى و خمول را بیش از شهرت و احترام ظاهرى دوست بدارد، فقر در نظرش محبوب‏تر از توانگرى باشد، از دنیا تنها به یک قوت اکتفا کند، دهم که حائز اهمیت بسیارى است اینکه هر کس را به‏بیند گوید او از من بهتر و پرهیزگارتر است، چون مردم دو دسته‏اند: یا از او بهترند و یا بدتر، در برابر بهتر تواضع کند تا به او ملحق شود، و نسبت به آن هم که ظاهر خوشى ندارد گوید: ممکن است باطنش از من بهتر باشد، یا از انحراف بازگردد و عاقبتش بخیر شود، اگر کسى این جهات را رعایت کند مجد و عظمت خود را بازیافته و بر مردم دوران خویش فائق آمده است.
نصایح، ص 308
 
 
قالَ الرّضا (ع): لا یَتِمُّ عَقلُ امرِءٍ مُسلِمٍ حَتِی تَکوِنَ فیهِ عَشرُ خِصالٍ: اَلخیَرُ مِنهُ مَأمُولٌ، وَ الشَّرُّ مِنهُ مَأموُنٌ، یَستَکثِرُ قَلیلَ الخُیرُ مِن غَیرِهِ، وَ یَستَقِلُّ کَثیرَ الخَیرِ مِن نَفسِهِ، لا یَسأمُ مِن طَلَبِ الحَوائِجِ اِلَیهِ، وَ لا یَمَلُّ مِن طَلَبِ العِلمِ طوُلَ دَهرِهِ، اَلفَقرُ فِی اللهِ اَحَبُّ اَحَبُّ اِلَیهِ مِنَ الغِنی وَ الذُّلُّ فِی اللهُ اَحَبُّ اِلَیهِ مِنَ العِزِّ فی عَدُوَّهِ، وَ الخُموُلُ اَشهی اِلَیهِ مِنَ الشُّهرَةِ ثُمَّ قالَ (ع): اَلعاشِرَةُ، وَ مَاالعاشِرَةُ، قیلَ لَهُ: ما هِیَ، قالَ (ع). لا یَری اَحداً اِلاّ قالَ: هُوَ خَیرٌ مِنّی وَ اَتقی.

عقل شخص مسلمان کامل نیست مگر اینکه ده خصلت داشته باشد: 1- از او امید خیر برود، 2- از شرّ و بدیِ او در امان باشند. 3- خیر و کار خوب اندک دیگری را بسیار بشمارد 3- کار خوب و خیر زیادِ خود را کم شمارد 5- هر چه حاجت زیاد از او بخواهند دلتنگ و ملول نشود 6- در همه عمر خود از طلب علم و دانش خسته نشود 7- فقر در راه خدا از توانگری در نزد او محبوبتر باشد 8- خواری در راه خدا از عزّت و آقایی که با دشمن خدا باشد نزد او محبوبتر است 9- گمنامی را از شهرت بیشتر دوست داشته باشد 10- سپس فرمود دهم و چیست دهم و چقدر مهمّ است؟ به آن حضرت عرض شد: دهمی کدام است؟ فرمود: هرگز احدی را نبیند مگر اینکه بگوید: او از من بهتر و با تقوی تر است.
البحار 78/336 - تحف العقول /467

 

 

حضرت رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله و سلّم
دست خدا بالاى سر مکفرین (گمنامان) باشد که برحمت در پرواز است.
علل الشرائع
 
 
امام ششم علیه السلام
مؤمن مکفر و گمنام است زیرا کار خیرش بدرگاه خدا عزوجل بالا میرود و در میان مردم منتشر نشود و کافر نامدار و مشهور است زیرا کار خیرش در میان مردم منتشر شود و بسوى آسمان بالا نرود.
جلد شانزدهم بحار الانوار، ج‏2 ،ص30
 
 
امام صادق علیه السّلام
 
من به حال آن دوستانم غبطه مى‏خورم که با داشتن ایمان اهل صلاح و شایستگى هستند، و عبادت خداوند را نیکو بجاى مى‏آورند، و در نهان او را پرستش مى‏کنند و در میان مردم گمنام زندگى مى‏نمایند.
آنها شهرت و معروفیت ندارند تا مردم با انگشتان خود آنها را به یک دیگر نشان دهند، روزى آنان به اندازه زندگى مى‏رسد و نیاز به کسى پیدا نمى‏کنند و صبر دارند، مرگ آنها را زودتر فرا مى‏گیرد و از خود میراث کمى بجاى مى‏گذارند و گریه‏کنندگان آنها کم مى‏باشند.
عبد اللَّه بن سنان گوید: خوشا بحال بنده‏اى که گمنام زندگى کند، با مردم در ظاهر رفت و آمد داشته باشد ولى در دل اعمال آنها را ترک کند، مردم او را در ظاهر بشناسند و او هم مردم را در باطن شناسائى کند.
بحار الانوار، ج‏1،ص 474

 

 

امام باقر علیه السّلام
رسول خدا صلى اللَّه علیه و اله فرمودند: خداوند مى‏فرماید: از بهترین بندگان من که همه به حال او غبطه مى‏خورند بنده‏اى مى‏باشد که سبکبار باشد، و در انظار چندان مورد نظر قرار نگیرد ولى در باطن خود داراى ارج و اعتبار باشد.
عبادت خداوند را نیکو بجاى آورد، و در میان مردم گمنام زندگى کند، روزى او به قدر کفاف به او برسد و به آن صبر داشته باشد، و هنگامى که درگذرد وارث او کم باشند و گریه‏کنندگان او کمتر باشند.
بحار الانوار، ج‏1،ص 474
 
 
امام باقر علیه السّلام
مردى کتابى پیدا کرد و خدمت رسول خدا صلى اللَّه علیه و اله آورد، رسول خدا دستور دادند همه در مسجد حاضر شوند، مردم از زن و مرد در مسجد حاضر گردیدند رسول اکرم بالاى منبر رفتند و هنگامى که کتاب را باز کردند معلوم شد کتاب یوشع بن نون وصى حضرت موسى علیه السّلام مى‏باشد.
در آن کتاب نوشته شده بود بنام خداوند بخشنده مهربان خداى شما به شما مهربان و رحیم مى‏باشد، اى مردم بدانید که بهترین بندگان خدا آنهائى هستند که متقى و پرهیزگار و پاک و گمنام باشند...
بحار الانوار، ج‏1،ص 595
 
 
حضرت صادق علیه السّلام
شخص گمنام در قلعه‏ محکم خدا متحصن و در پناه لطف او نگهبانى و نگهدارى شده‏اى خوشا بحال کسى که در نهان و آشکار فقط با خدا ارتباط دارد.
بحار الانوار، ج 67 و 68 و ج‏1، ص110 و مصباح الشریعه
 
 
پیامبر اکرم صلى اللَّه علیه و اله
خداوند پرهیزکاران گمنام را دوست دارد آنان که هر گاه آشکار مى‏شوند شناخته نمیشوند هر گاه پنهان شوند ناپدید نگردند، دلهایشان چراغ‏هاى هدایتند از هر تاریکى نجات پیداکنندگانند.
کتاب الروضة در مبانى اخلاق، باب 7 ،ص 159
 
 
قسمتی از مناجات حضرت علی علیه السلام در ماه شعبان
خدایا کسى که بوسیله تو شناخته شود گمنام نیست.
صحیفه علویه، متن‏فارسى، ص 191
 
ادامه خواهد داشت...